Iconology of the Wayfarer Triptych &#8211; Detail

Hartau, 2005 (Bosch and the Jews)

…the pancake (“mop” in Dutch) hanging on a thread, alludes to the carnival tradition and to the depictions of fools… It is possible that Bosch has also the Jewish tradition in mind: the Jewish “mazzah” found attached to the wall in the synagogue “symbolises the main meal and domestic community of all Jewish inhabitants of the district” [”Psalter of Eleanor of Aquitaine”, ca. 1185, fol. 75r; Cluse, 2000, 354:note 5; Bax, 1979, 189; Encyclopaedia Judaica, 1971, 1155-1158]. (pp.33-34)

Bosch and the Jews

#152

Ook de andere vier zingen, maar schijnen tevens op het punt te staan om — misschien als het lied afgelopen is — in een soort bolvormig gebak te happen [Enklaar, 1937, 16; Demonts, 1919, 3], dat aan een lang touw bungelt. Het is wellicht een „bol, o.m. een Vastenavondlekkernij [Bax, 1949, 116]. We hebben hier te doen met een spel, dat op ons koekhappen gelijkt [Bax, 1949, 142]. (p. 189)

#153

Een homp brood of kaas, zoals Enklaar [Enklaar, 1937, 16] het noemt, mag men er niet in zien. Demonts [Demonts, 1919, 3] houdt het voor een „moppe (cette pâtisserie populaire, ronde, plate et sèche) en meent, dat de cactus op Bruegels Luilekkerland uit dezelfde koeken samengesteld is [Bruegel, 1567]. Deze zijn echter plat. (p. 195, note 14)

#154

Het aan een touw opgehangen voorwerp, waarnaar enige inzittenden van Jeroens Schuit met Pretmakers hun monden opensperren, is er misschien ook een, evenals het broodje, dat aan een stok boven het hoofd van een door Huys geschilderde oude vrouw bungelt [Follower of Pieter Huys, ca. 1560]. Zulke bollen liggen aan de voeten van een door P. Aertsen gepenseelde boer, die in een lege drinkkan kijkt, bij een worst op de grond [Aertsen, 1556; Bergmans, 1936, 154]. Kleinere bakt een vrouw op Bruegels Strijd tussen de Vasten en de Vastenavond en draagt een Vastenavondvierder aldaar op een tafel [Bruegel, 1559 (The Fight between Carnival and Lent)] . In een 16de-eeuws referein scheldt men monniken uit voor „keyaerts metten gheschoren cranse en voor „witte bollen, welke laatste uitdrukking wel een zinspeling zal zijn op hun kale kruin én op de broodjes [Heremans, 1877, 89]. Deze voorbeelden maken het aannemelijk, dat Bosch „rondjes een symbool zijn van het vele eten, o.a. met de Vastenavond. (p. 166)

#155

…willen happen naar een bolvormig broodje dat aan een touw hangt, terwijl op het zo straks genoemde, aan Huys [Follower of Pieter Huys, ca. 1560, “Grotesque Duel on the Ice”] toegeschreven schilderij van symbohsche Vastenavondpret een snoer met een rond broodje aan een stok hangt. Het snoer met het ronde, eetbare voorwerp werd m.i. gebruikt bij een spel dat op ons koekhappen gelijkt. (p. 142)

#43

Bosch and the Narrenschiff: a problem in relationships

… She [Adhe_mar, 1962, 29] thinks, taking advantage of the singer’s drunken obsession that they can satisfy their passions by catching and eating the pancake. (p.272)

Cuttler, 1969

#725

Bosch parodiert in seinem «Narrenschiff» diese Maibräuche durch den Maibaummit der Gans, den herabhängenden Karnevalskuchen («mop»), das Weinfaßund den umgedrehten Krug. (p. 167)

Hartau, 2002

“Narrenschiffe” um 1500

#845

Both the giant pancake and the giant spoon used as the boat’s rudder are images of gluttony. (p. 250)

Silver, 2006

Hieronymus Bosch

#847

The pancake, with its rich egg basis, was in particular a feanired treat during Carnival week, and is displayed behind another fat figure seated on a barrel, the personification of Carnival in Pieter Bruegel’s Combat between Carnival and Lent [Bruegel, 1559 (The Fight between Carnival and Lent; Silver, 2006, 410:note 17; Stone-Ferrier, 1983; Bloemaert, After 1635; de Mooij, 1992, 82, no. 4, 111, no. 48; Bolswert, ca. 1610-1620]. Indeed, one of the posthumous engravings ascribed to “Hieronymus Bosch” by the publisher Hieronymus Cock and engraved by Pieter van der Heyden [ van der Heyden, 1567] features an inn setting for Carnival, in which the tradition of “shaving the fool” is accompanied by the making of waffles at the hearth [de Mooij, 1992, 118, no. 55]. (p. 250)

Silver, 2006

Hieronymus Bosch

#848